İşçilik Alacakları Nasıl Hesaplanır?

İşçi Alacakları Nelerdir?

İşçinin iş görme karşılığında işverenden talep edebileceği işçi alacakları 4857 Sayılı İş Kanunu ile detaylı şekilde düzenlenmiştir.

İşçinin talep edebileceği başlıca alacaklarını, iş akdinin feshine bağlı olan alacak kalemleri ve feshe bağlı olmayan alacak kalemleri olarak iki ayrı başlıkta ele alabiliriz:

Feshe Bağlı Olan İşçi Alacak Kalemleri

( İş akdi fesih olduğunda talep edilebilecek alacaklar )

Kıdem Tazminatı

İhbar Tazminatı

Yıllık Ücretli İzin Alacağı

Kötüniyet Tazminatı

Feshe bağlı olmayan işçi alacak kalemleri

( İş akdi fesih olmasa da talep edilebilecek alacaklar)

Ücret

Fazla Çalışma Ücreti

Hafta Tatili Çalışma Ücreti

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tazminatı

İşçilik Alacakları Nelerdir? Nasıl Hesaplanır?

İşçi Alacakları Nasıl Hesaplanır?

Detaylı ve doğru alacak hesaplamaları için uzmana danışılmasını tavsiye etmekle beraber bu süreçte genel olarak kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama ile ilgili aşağıda belirttiğimiz adımları takip edebilirsiniz:

• Brüt Ücreti Belirlemekle Başlayın.

Brüt ücret, işçinin 1 ay çalışma karşılığında kazandığı net ücretinin SGK kesintileri, damga vergisi kesintisi, gelir vergisi kesintisi olmadan hesaplanmış halidir. Çıplak brüt ücret olarak da adlandırılır.

• Giydirilmiş Brüt Ücreti Belirleyin.

Giydirilmiş brüt ücret, işçinin 1 ay çalışma karşılığında kazandığı çıplak brüt ücrete yemek, yol, yakacak yardımı gibi süreklilik arz eden yan ödemelerin eklenmesiyle oluşan tutardır.

Giydirilmiş brüt ücreti doğru tespit etmek, kıdem ve ihbar tazminatı hesaplamalarında doğru yol almamızda büyük öneme sahiptir.

• Hizmet Süresini Belirleyin.

Hizmet süresi işçinin, işyeri yönünden o işyerinde kesintisiz çalışmış olarak veya çalışılmış sayılarak geçirdiği süreyi, işçi yönünden aralıksız çalışma hayatını ifade eder.

Belirlenen çıplak brüt ücret, giydirilmiş brüt ücret ve hizmet süresi verileri ile başlıca işçi alacak kalemleri hesaplanabilecektir.

Kıdem Tazminatı Nedir?

4857 Sayılı İş Kanunu uyarınca kıdem tazminatı işçinin, iş yerinden ayrılırken belli koşulları sağlaması durumunda, işveren tarafından geçmiş hizmetlerine karşılık ödemesi gereken toplu paradır.

Kıdem Tazminatı Şartları

Kıdem tazminatı alacağı şartları 4857 Sayılı İş Kanunu'nda detaylı şekilde düzenlenmiş olup mevcut şartları en kısa haliyle şöyle belirtebiliriz:

4857 Sayılı İş Kanunu uyarınca "işçi" olmak

Aynı işverenin iş yerinde en az 1 yıl sürekli çalışma

4857 Sayılı İş Kanunu uyarınca iş akdinin işçi tarafından haklı feshi veya işverenin haksız feshi

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı hesaplanırken hizmet süresi ve giydirilmiş brüt ücret göz önüne alınır.

En basit ifadeyle kıdem tazminatı hesaplamasını belirtmek gerekirse; işçinin iş yerinde çalıştığı her 1 yıl süresi ile aldığı son giydirilmiş brüt ücretinin çarpılması ile elde edilen tutardır diyebiliriz.

Elde edilen bu brüt kıdem tazminatı tutarından, Damga vergisi kesintisi düşüldükten sonra Net Kıdem Tazminatını tespit etmiş oluruz.

Örnek bir hesaplama yapalım:

Giydirilmiş brüt ücreti 30.000 TL ve hizmet süresi 5 yıl 10 ay olan bir işçinin kıdem tazminatını hesaplayalım;

5 yıl x 30.000 TL = 150.000 TL

10 ay x 30.000 TL / 12 ay = 25.000 TL

0 gün x 30.000 TL / 365 gün = 0 TL

150.000 TL + 25.000 TL + 0 TL = 175.000 TL ( Brüt Kıdem Tazminatı )

Damga vergisi ( 0,0759) = 1.328,25 TL

Brüt Kıdem Tazminatından Damga vergisi kesintisini düşerek Net Kıdem Tazminatı alacağı tutarını belirlemiş oluruz.

175.000 TL - 1.328,25 TL = 173.671,75 TL ( Net Kıdem Tazminatı )

Not: Kıdem tazminatı tavanı her yıl güncellenir. İşçinin kıdem tazminatı, bu tavanı aşamaz.

Ancak işverenin kıdem tazminatı tavan miktarı aşan kısım için de işçiye ödeme yapmasında hukuken engel yoktur. Bu halde tavan miktarı aşan kısım için gelir vergisi ve sigorta priminin de hesaba katılması gerektiği unutulmamalıdır.

İhbar Tazminatı Nedir?

İş akdinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi kanunla detaylı şekilde düzenlenmiş olup bazı şartlar içermektedir. Bu zorunlu bildirim şartlarına ve sürelerine uyulmadığı takdirde ihbar tazminatı alacağı doğacaktır.

İhbar bildiriminde bulunurken işçi veya işverenin uyması gereken süreler;

Altı aydan daha kısa süre çalışan işçi için 2 hafta,

Altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için 4 hafta,

Bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için 6 hafta,

Üç yıldan fazla sürmüş olan işçi için 8 haftadır.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı hesaplamasında olduğu gibi ihbar tazminatı hesaplamasında da giydirilmiş brüt ücret ve hizmet süresi kullanılacaktır.

Örnek bir hesaplama yapalım:

Giydirilmiş brüt ücreti 30.000 TL ve hizmet süresi 5 yıl 10 ay olan bir işçinin ihbar tazminatını hesaplayalım;

30.000 TL / 30 gün = 1.000 TL ( Günlük Giydirilmiş Brüt Ücret )

5 yıl 10 ay hizmet süresi olan işçi için ilgili Kanun uyarınca "Üç yıldan fazla sürmüş olan işçi için ihbar süresi 8 haftadır" lafzından hareketle örneğimizde 8 haftalık yani 56 günlük süre baz alınarak hesaplamamızı yaparız.

1.000 TL X 56 gün = 56.000 TL ( Brüt İhbar Tazminatı )

56.000 TL için gelir vergisi (Kademeli, %15) 8.400 TL

56.000 TL için damga vergisi (0,0759) 425,04 TL

İhbar tazminatı hesaplanırken brüt miktardan gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri düşülerek net ihbar tazminatı alacağı tutarını belirlemiş oluruz.

56.000 TL - 8.400 TL - 425,04 TL = 47.174,96 TL ( Net İhbar Tazminatı )