Paydaşlar Arasında Ecrimisil ve İntifadan Men Şartı

1. Ecrimisil Nedir?

Ecrimisil, kısaca haksız işgal tazminatı demektir. Bir taşınmazın sahibi olmaksızın o taşınmazı haksız olarak işgal eden tarafça ödenmesi gereken tazminata ecrimisil denir.

Ecrimisil tazminatının kaynağı Türk Medeni Kanunun 995. maddesidir. Bu madde metnine göre iyiniyetli olmayan zilyet, geri vermekle yükümlü olduğu şeyi haksız alıkoymuş olması yüzünden hak sahibine verdiği zararlar ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği ürünler karşılığında tazminat ödemek zorundadır.

2. Paydaşlar Arasında Ecrimisil Talepleri

Ecrimisil, paylı mülkiyet veya elbirliği ile mülkiyet halinde malikler tarafından birbiri aleyhine de istenebilir. Paylı mülkiyet veya elbirliği ile mülkiyet halleri en çok mirasçılar arasında görülmektedir. Burada maliklerden veya mirasçılardan birinin payından daha fazla yeri işgal etmesi halinde, diğer paydaşlar bakımından ecrimisil alacağı ortaya çıkacaktır.

3. İntifadan Men Nedir?

İntifadan men şartı, paydaşlar arasında ecrimisil talepleri halinde aranmaktadır.

İşte paylı veya elbirliği ile mülkiyet halinde, paydaşlar intifadan men (yararlanmadan engelleme) şartını yerine getirmedikçe birbirlerinden ecrimisil talebinde bulunamayacaklardır.

Burada paydaşlardan birinin taşınmazı kullanmak istediğini diğer paydaşa bildirmesi şartı bulunmaktadır. Paydaşın maliki olduğu taşınmazdan yararlanma arzusunu, işgal eden paydaşa iletmesi zorunludur. Aksi halde ecrimisil talepleri dinlenmez.

Dolayısıyla intifadan men koşulu paydaşlar arasında açılan ecrimisil talepli davalarda aranmaktadır.

4. Geçerlilik Şekli

Paydaşın yararlanma isteğini diğer paydaşa iletmesi her hangi bir şekle bağlı değildir. Sözlü veya yazılı olarak yapılabilir.

Ancak noter aracılığı ile yapılan yazılı bildirimlerde ispat açısından talepte bulunan taraf lehine kolaylık sağlanacaktır.

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2015/792 Esas ve 2015/2548 Karar sayılı, 19.02.2015 tarihli "...yararlanma isteminin iletilmesi belli bir şekil şartına bağlı değildir. Yemin dahil her türlü delille ispat edilebilir."

5. İspat

İntifadan men koşulunun yerine getirildiğinin tanık, ihtarname, yemin ve diğer tüm yasal delillerle ispatı mümkündür.

Yargıtay Hukuk Genel Kurul Kararı 2002/3131 Esas 2002/114 Karar sayılı, 27.02.2002 tarihli "...intifadan men koşulunun gerçekleştiği iddiası her türlü delil ile kanıtlanabilecektir."

İntifadan men dava şartı olup mahkemece resen gözetilecektir.

Ecrimisil taleplerinde, intifadan men koşulu aranmaktaysa bu halde faiz ancak intifadan men koşulunun gerçekleştiği tarihten itibaren işleyecektir.

6. İntifadan Men Koşulunun İstisnaları

• Taşınmazdan veya elde edilen semerelerden kaynaklı istisna

  
  

İşgalci paydaş taşınmazdan kira geliri elde ediyorsa artık intifadan men koşulu aranmaz. Bunun sebebi paydaşın diğer paydaşlara düşen kira bedelini paylaştırarak vermek zorunda olmasıdır. Paydaşın bu halde yararlanmadan men etmesi şartı aranmamaktadır.

Ancak işgalci paydaş, payı bulunan yeri kendisi işyeri olarak kullanmaktaysa artık oradan gelir elde ettiği iddia edilemeyeceğinden bu istisna kapsamına girmemektedir. İşgalci paydaşın taşınmazı kendi işyeri olarak kullanması halinde, intifadan men koşulu aranmaktadır.

Kiraya verilmek suretiyle kullanılan taşınmaz için intifadan men şartı aranmazken işgalci paydaş tarafından kullanılan yerler için intifadan men şartının sağlanması gerekmektedir.

• Paydaşın taşınmazın tamamında hak iddiasından kaynaklı istisna

  
  

Paydaşlardan birinin diğerinin mülkiyet hakkını reddetmesi ve tamamının kendisine ait olduğunu öne sürmesi halinde artık intifadan men şartı aranmayacaktır. İşgalci paydaşın, işgal edilen yerin tamamında hak iddiası olması halinde artık yararlanmadan men şartının gerçekleşmesine gerek yoktur.

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2014/16054 Esas, 2015/87 Karar ve 12.01.2005 Tarihli "...Şu durumda mahkemece; davalının, davacının mülkiyet hakkını inkar ettiği, bu nedenle intifadan men koşulunun aranmayacağı gözetilerek ecrimisilin bilirkişi marifetiyle tespit edilmesi ve ortaya çıkacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile istemin tümüyle reddi doğru görülmemiştir."

• Kullanım anlaşmasından kaynaklı istisna

  
  

Taraflar arasında daha önce bir taksim anlaşması, fiili taksim veya kullanım anlaşması sonucunda her bir tarafın kullanacağı alan belirlenmişse bu halde artık işgal halinde intifadan men şartı aranmayacaktır.

Taraflar arasında, taksim sözleşmesi yapılması, fiili kullanım biçiminin oluşturulması, bütün paydaşların katılımıyla bir anlaşma olması hallerinde artık işgalin sonlanması ve yararlanma isteminin bildirilmesi zorunlu değildir.

• Dava açılmış ve icra takibi başlatılmış olması kaynaklı istisna

  
  

Daha önce taşınmaza ilişkin olarak elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri davaların açılmış olması hallerinde artık intifadan men koşulu aranmaz. Dava dilekçesinin işgalci paydaşlara tebliği ile koşul sağlanmış sayılacaktır.

• Kamu kurumu sıfatından kaynaklı istisna

Taşınmazın maliki ile birlikte malik olan kamu kurumları bulunması halinde örneğin; hazine, vakıflar ve belediye gibi kurumların, ecrimisil talepleri için intifadan men koşulu istisnadır.

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2018/2778 Esas, 2019/343 Karar ve 15.01.2019 Tarihli "Vakıflar, Belediye ve Hazine gibi kamu kurum ve kuruluşlarının davalısı ile birlikte paydaş oldukları taşınmazlara ait ecrimisil istemlerinde onlar için intifadan men koşulu aranmayacağından..."

7. Sonuç

Paydaşlar arasında ecrimisil talep edilmesi halinde intifadan men şartı mahkemeler ve yerleşik Yargıtay kararlarınca dava şartı olarak kabul edilmektedir. Ancak bazı istisnai durumlarda bu koşul aranmamaktadır.

Ecrimisil talebiyle açılan davalarda doğru strateji belirlemek ve dava şartlarını doğru yorumlamak, yargılama sürecinin uzamaması ve sağlıklı yürütülmesi açısından oldukça önemlidir.