Yurtdışındaki Türk Vatandaşlarına Tebligat Nasıl Yapılır?(Yurtdışına Tebligat)

Tebligat, bir kişiye resmi bir belge ya da bildirimin hukuki geçerliliği olan yollardan iletilmesidir. Tebligat, kişiye bir davanın açıldığını, mahkeme kararını, idari bir işlemi ya da borcu bildirmek amacıyla yapılır.

Türk hukuk sisteminde tebligat, Tebligat Kanunu ve Tebligat Kanunu Yönetmeliği uyarınca gerçekleştirilir.

1. Yurtdışına Tebligat

Yurtdışında yaşayan kişilere yapılacak tebligat, yine Tebligat Kanunu, Tebligat Kanunu Yönetmeliği ile uluslararası anlaşmalara uygun şekilde yapılır.

Yapılacak tebligata ilişkin izlenmesi gereken yol, ilgili ülkeye ve o ülkenin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere göre değişebilir.

Türkiye birçok devlet ile tebligatlara ilişkin uluslararası anlaşmalar imzalamış olup bu anlaşmalardan en önemlisi 1954 tarihli Hukuk Usulüne Dair Lahey Sözleşmesidir. Yine 1965 tarihli Hukukî ve Ticari Konularda Adlî ve Gayrîadlî Belgelerin Yabancı Memleketlerde Tebliğine Dair Lahey Sözleşmesi de yabancı ülkelere yapılacak tebligat usulünü düzenlemektedir.

Dava veya icra takiplerine taraf olanların, adli makamlarca ilgili evrakların tebliği için öncelikle Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) aracılığı ile adres sorgulamaları yapılır. Bu sistemde kişinin yaşadığı yerin yurtdışında bir adreste görülmesi halinde artık bu tarafa ilişkin bildirimler yurtdışı adresine yapılacaktır.

Yurtdışında yaşayan kişilere yapılacak tebligatlar, Tebligat Kanunu uyarınca düzenlenmiştir.

Tebligat Kanunu Madde 25

Yabancı memlekette tebligat usulü

"Yabancı memlekette tebliğ o memleketin salahiyetli makamı vasıtasiyle yapılır. Bunun için anlaşma veya o memleket kanunları müsait ise, o yerdeki Türkiye siyasi memuru veya konsolosu tebligat yapılmasını salahiyetli makamdan ister. (Mülga: 19/3/2003-4829/18 md.) Yabancı memleketlerde bulunan kimselere tebliğ olunacak evrak, tebligatı çıkaran merciin bağlı bulunduğu vekalet vasıtasiyle Dışişleri Bakanlığıne, oradan da memuriyet havzası nazarı itibara alınarak ilgili Türkiye Elçiliğine veya Konsolosluğuna gönderilir. (Ek: 6/6/1985 - 3220/8 md.) Şu kadar ki, Dışişleri Bakanlığının aracılığına lüzum görülmeyen hallerde tebligat evrakı, ilgili Bakanlıkça doğrudan doğruya o yerdeki Türkiye Büyükelçiliğine veya Başkonsolosluğuna gönderilebilir."

2. Yabancı Ülkelerde Bulunan Türk Vatandaşlarına Tebligat

Tebligat yapılacak olan tarafın Türk vatandaşı olması ve yurtdışında bulunması halinde ise artık tebligat, Tebligat Kanunun 25/a maddesine göre yapılacaktır. Bu halde tebligat Türk Büyükelçiliği veya Konsolosluk aracılığı ile yapılır.

Tebligatın üzerinde 30 gün içinde başvuru yapılmadığı takdirde tebliğin yapılmış sayılacağına ilişkin bir bildirim de yer almalıdır. Kanun hükmüne göre tebliğin yapılmış sayılması için geçecek süre 30 gündür.

Yabancı ülkede bulunan Türk vatandaşlarına tebliğin yapılamaması halinde o ülke mevzuatına göre tebligat yapılacaktır. Türk vatandaşının tebligatı Konsolosluk veya Büyükelçiliğe başvurarak tebliğ almaması halinde ise 30 günlük sürenin sonunda tebligat yapılmış sayılacaktır.

Tebligat Kanunu’nun 25/a maddesine göre Türk vatandaşlarına yapılacak tebligatta tercümeye gerek yoktur.

Tebligat Kanunu Madde 25/a

Siyasî temsilcilik aracılığıyla yabancı ülkedeki Türk vatandaşlarına tebligat

"Yabancı ülkede kendisine tebliğ yapılacak kimse Türk vatandaşı olduğu takdirde tebliğ o yerdeki Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğu aracılığıyla da yapılabilir. Bu hâlde bildirimi Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğu veya bunların görevlendireceği bir memur yapar. Tebliğin konusu ile hangi merci tarafından çıkarıldığı bilgilerinin yer aldığı ve otuz gün içinde başvurulmadığı takdirde tebliğin yapılmış sayılacağı ihtarını içeren bildirim, muhataba o ülkenin mevzuatının izin verdiği yöntemle gönderilir. Bildirimin o ülkenin mevzuatına göre muhataba tebliğ edildiği belgelendirildiğinde, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna başvurulmadığı takdirde tebligat otuzuncu günün bitiminde yapılmış sayılır. Muhatap Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna başvurduğu takdirde tebliğ evrakını almaktan kaçınırsa bu hususta düzenlenecek tutanak tarihinde tebliğ yapılmış sayılır. Evrak bekletilmeksizin merciine iade edilir. (Ek fıkra: 11/1/2011-6099/7 md.) Bu maddeye göre kazaî merciler tarafından çıkarılacak tebligatta, tebliğ evrakı doğrudan o yerdeki Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna gönderilebilir."

Tebligat kanunun 25/a maddesi gereğince, yukarıda usulü belirlenen şekilde tebligat yapılamadığı takdirde artık 28. madde uyarınca ilanen tebligat yapılacaktır.

Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2015/14551 Esas ve 2016/4034 Karar, 02.03.2016 tarihli

"Davalı …’un mernis adresinin yurt dışı olduğu halde Mescitli Köy muhatarına Tebligat Kanunu 21. maddesine göre tebliğin yapıldığı anlaşılmıştır.

Bu durumda; … için; öncelikle mümkünse Tebligat Kanunu 10/2. maddesi gereği mernis adresine, mümkün olmaması halinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 7. maddesi ve Tebligat Kanununun 28. maddesinde yazılı tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden, resmi ve özel müessese ile dairelerden ve ayrıca zabıta marifetiyle araştırılıp, tespit edilen adresine gerekçeli karar ile davacı idarenin temyiz dilekçesinin usule uygun tebliğe çıkartılarak; adresinin tespit edilememesi halinde ilânen tebligat yapıldıktan ve temyiz süresi de beklendikten,

…’un ise tespit edilecek yurt dışı adresine Tebligat Kanunu 25/a. maddesine göre mahkemenin gerekçeli kararının ve davalı idarenin temyiz dilekçesinin tebliğ edilmesi, tebligatın yapılamaması halinde Tebligat Kanunu 28. maddesi gereği ilânen tebligat yapıldıktan ve temyiz süresi de beklendikten,”

3. Sonuç

Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarına karşı yapılacak tebligatlarda izlenmesi gereken usul Tebligat Kanunu uyarınca belirlenmiştir. Tebligatın usule uygun yapılamaması, davanın taraf teşkilinin sağlanamaması ve sürelerin işlememesi gibi önemli hukuki sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle adli mercilerce yapılacak işlemlerde ilgili mevzuat hükümlerinin dikkatle uygulanması ve kanunda belirtilen yollarla (konsolosluk aracılığı, ilanen tebligat vb.) usulüne uygun tebligatın sağlanması büyük önem taşır.